Nghề rèn không chỉ là một công việc lao động thủ công mà còn là biểu tượng văn hóa, là nét đẹp truyền thống được gìn giữ qua bao thế hệ của đồng bào dân tộc thiểu số. Dù thời đại thay đổi, máy móc hiện đại ngày càng phát triển, thì ở những buôn làng vùng sâu vùng xa, nghề rèn vẫn âm thầm cháy lửa, giữ lấy hồn cốt văn hóa dân tộc.
Nghề rèn – Truyền thống lâu đời và bền bỉ
Từ bao đời nay, nghề rèn đã gắn bó mật thiết với đời sống của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên như Ba Na, Sê Đăng, Giẻ-Triêng, Ja Rai… Tại Kon Tum, nhất là vùng cực Bắc của tỉnh, nghề này vẫn được duy trì trong từng ngôi làng nhỏ.
Người thợ rèn dùng lò thủ công đơn sơ, tận dụng đất sét, lồ ô, than củi và sắt phế liệu – thậm chí là những mảnh bom, mảnh đạn sót lại sau chiến tranh – để chế tác nên dao, rựa, cuốc, rìu... Những sản phẩm này không chỉ sắc bén, bền bỉ mà còn phản ánh trình độ tay nghề và sự khéo léo của người thợ.
Những nghệ nhân gìn giữ nghề rèn truyền thống
Tại làng Đăk Giá 1 (xã Đăk Ang, huyện Ngọc Hồi), ông A Eo – nghệ nhân gần 90 tuổi – vẫn giữ trọn tình yêu với nghề rèn. Dù sức khỏe đã yếu, đôi tay ông vẫn miệt mài tạo ra những sản phẩm hữu ích cho bà con.
 |
| Bộ dụng cụ lao động thủ công |
Cũng tại Kon Tum, già A Hương – người thợ rèn hơn 50 năm kinh nghiệm – đã cải tiến lò rèn bằng vật liệu sẵn có như khung xe đạp cũ, vẫn tiếp tục cho ra đời những công cụ chất lượng cao phục vụ sản xuất và sinh hoạt.
Đặc biệt, cộng đồng người Xơ Trá – một nhánh của dân tộc Sê Đăng – nổi tiếng với kỹ thuật rèn truyền thống, sử dụng da mang để làm bộ phận thổi lửa lò. Đây là minh chứng rõ nét cho sự sáng tạo và bản sắc riêng biệt trong từng công đoạn chế tác của nghề rèn Kon Tum.
Bảo tồn nghề rèn – Giữ lửa cho di sản văn hóa dân tộc
Dù chịu tác động từ quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa, nghề rèn ở Kon Tum vẫn tồn tại như một phần không thể thiếu của đời sống nông thôn. Nhiều hộ gia đình vẫn tin dùng những sản phẩm rèn thủ công vì độ bền, tính thực dụng và giá trị văn hóa truyền thống mà chúng mang lại.
 |
| Thợ rèn A Eo- làng Đăk Giá 1, Đăk Ang, Ngọc Hồi |
Các bảo tàng, như Bảo tàng Kon Tum, cũng đã góp phần gìn giữ giá trị của nghề rèn qua việc trưng bày mô hình lò rèn và hiện vật cổ. Đồng thời, một số địa phương đã có chính sách hỗ trợ khôi phục, phát triển làng nghề rèn truyền thống, tạo điều kiện để nghề này tiếp tục phát triển và truyền lại cho thế hệ sau.
Tương lai của nghề rèn – Ước mơ giản dị nhưng bền bỉ
Không chỉ là câu chuyện của những nghệ nhân già, nghề rèn Kon Tum còn được tiếp nối bởi lớp trẻ, như cậu bé A Tuấn – cháu của ông A Eo – luôn say mê học cách rèn từng con dao, cái cuốc từ ông ngoại.
 |
| Bộ dao của người Dẻ - Triêng |
Dù là ước mơ giản dị, nhưng chính tình yêu nghề của những người như A Tuấn sẽ là cầu nối đưa nghề rèn truyền thống vươn xa, tiếp tục hiện diện trong đời sống hiện đại với một diện mạo mới, nhưng vẫn giữ nguyên bản sắc.
Nghề rèn ở Kon Tum không đơn thuần là một nghề thủ công, mà còn là biểu tượng văn hóa, tinh thần lao động, và sự sáng tạo của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc bảo tồn và phát triển nghề rèn không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương mà còn mở ra hướng đi mới cho du lịch cộng đồng và phát triển kinh tế bền vững ở các vùng sâu vùng xa.